BARO BAŞKANLIĞI KAYSERİ

Oy ve Ötesi Demeği'nin; 07 Haziran 2015 Milletvekili Genel Seçimlerinde yapacakları çalışmalara destek istemini içeren 15 Nisan 2015 günlü yazıları ekte değerlendirmelerinize sunulmuştur.

Saygılarımla.

Adres: Oğuzlar Mah. Barış Manço Cad. Av.Özdemir Özok Sokak No:8 06520 Balgat - ANKARA Tel: 0 (312) 292 59 00 - Faks : 0 (312) 286 55 65 İnternet Adresi: www.barobirlik.org.tr e-mail: tbb@barobirlik.org.tr

15 Nisan 2015

Sayın Metin Feyzioğlu

Türkiye Barolar Birliği Başkanı

Sayın Feyzioğlu,

Öncelikle, 13 Nisan 2015 günü, hem de istirahat ettiğiniz bir günde, bize zaman ayırdığınız için çok teşekkür ederiz. Sizinle yaptığımız sohbet Oy ve Ötesi Demeği adına çok faydalı ve yapıcı geçmiş, ufkumuzu açmıştır. Bizi onore ettiğiniz için müteşekkiriz.

Oy ve Ötesi olarak Mart 2014 yerel seçimlerinde, tekrarlanan Yalova seçimlerinde ve Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde toplamda 40.000'in üzerinde müşahitlik eğitimi almış, tarafsızlık ve bağımsızlık ilkesini benimsemiş gönüllümüzle görev aldık. Sandık başında oy verme ve oy sayım süreçlerini denetledikten sonra, kendi oluşturduğumuz sisteme kaydedilen sayım sonuçlarının ulusal SEÇSİS tarafından bildirilen sonuçlar ile karşılaştırılmasını ve böylelikle teyidini temin ettik. Örtüşmeyen sonuçlar konusunda da gerekli itirazların sunulmasını organize ettik. Seçimlerin bu farklı süreçlerine ilişkin tespitlerimizi içeren raporlarımızı ulusal ve uluslararası kamuoyu ile paylaştık.

Yukarıda ifade ettiğimiz değerler ve katılımcı demokrasinin vazgeçilmezi olan seçimlerin sıhhatli olarak gerçekleştirilmesi gerekliliğine olan inancımız nedeni ile, Oy ve Ötesi olarak 7 Haziran 2015 günü gerçekleşecek olan genel seçimlerde de örgütlenme ağımızı genişletmeyi hedefliyoruz. Bu defa, 45 il ve 162 ilçede, toplam 120.000 gönüllümüz ile çalışmak ve bu vesileyle kullanılacak oyların %62’sini sayabilmek amacındayız.

Seçim çalışmalarımızda, hukukun yapıtaşlarından savunmanın temsilcileri avukatların işbirliğine, onların hukuki bilgi birikimlerine, ihtilaf halinde sorunları çözmedeki mesleki deneyimlerine her zamankinden çok ihtiyaç duyuyoruz. Bu bağlamda, hukuk devletinin unsurlarına daima değinen şahsınız nezdinde Türkiye Barolar Birliği’nden Ek l’de listesi sunulmuş her ilçede Oy ve Ötesi ile işbirliği içinde çalışabilecek, tarafsız ve bağımsız, gönüllü 5 avukat ile bizleri buluşturmanız konusunda dayanışma talebimizi size iletmek istiyoruz. Tarafsız ve bağımsız oluşumumuza ilişkin tanıtım ve avukat müşahitlerin eğitimi konularında gerekli her türlü belge ve toplantı tarafımızdan gerçekleştirilebilir. Seçim deneyimlerimiz doğrultusunda, her ilçedeki 5 avukattan, l’inin sabit olarak bilgi akışını organize ederek, diğer 4 avukatın da seçim sandıklarının olduğu okulları ziyaret edebilecek şekilde hareket halinde faaliyet göstermesinin etkin bir çalışma usulü olduğu görüşündeyiz.

Temasa geçilmesini önerebileceğiniz tüm avukatların isimleri ile e-posta adresleri, cep telefonları ve bağlı bulundukları Baro’nun detayları da dahil olmak üzere iletişim bilgilerini tbb@oyveotesi.org e- posta adresine, Nisan 2015 sonuna kadar iletebilirseniz, müteşekkir oluruz. Belirtilen zamanlamanın uygulamaya konması halinde, Oy ve Ötesi Hukuk Çalışma Komitesi olarak, bizler de Mayıs ayı içerisinde tüm avukatlar ile gerekli görüşmeleri tamamlayabiliriz.

Akademik ve profesyonel yaşamını hukuk devletinin varlığına adamış bir avukat ve bilim insanı olarak, bugüne kadar Oy ve Ötesi’ne göstermiş olduğunuz şahsi ilgi için bir kere daha minnetlerimizi sunar, 7 Haziran 2015 seçimlerine kadar Türkiye Barolar Birliği ile a>iıı değerler çerçevesinde etkin bir işbirliğine ilişkin ümidimizi iletmek isteriz.

Saygılarımızla,

Sercan ÇELEBİ Yönetim Kurulu Başkanı OY VE ÖTESİ Demeği

V» 212 - 243 0599                              oyveotesi.org

^ İstiklal Cad. Beyoğlu İş Merkezi No:187/5 Kat:6 Beyoğlu İstanbul

Q 212 - 293 4068                         0 ¡letisim@oyveotesi.org

7 HAZİRAN 2015 GENEL SECİMİ MÜŞAHİT REHBERİ

I.        BAZI GENEL KAVRAMLAR

Kanun: 298 sayılı Seçim Kanunudur. Tam adı, "Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun Seçim Kanunu"dur. Ülkemizde yapılan seçimlere ilişkin temel ilke ve kurallar, bu kanunda düzenlenmektedir.

Genelge: 7 Haziran genel seçiminde uygulanacak olan, 135 sayılı, Sandık Kurullarının Oluşumu ile Görev ve Yetkilerini düzenleyen genelgedir. Bu genelge, 7 Haziran 2015 günü gerçekleşecek seçimde uygulanacak prosedürleri düzenlemektedir.

Sandık Çevresi: sandık kurulunun görev yaptığı yer merkez olmak üzere, 15 metre yarıçaplı çevredir (Genelge 135, M. 17-19 & Kanun, M. 81). Sandık çevresinde, sandık kurulu başkanı ve üyeleri, adaylar, milletvekilleri, o sandık bölgesinde kayıtlı seçmenler ve o sandıkta görevli müşahitler ile bina sorumluları ve (sandık kurulu başkanı, üyeleri veya bina sorumlusu tarafından yapılan) çağrı üzerine gelen görevli kolluk güçlerinden başka kimse bulunamaz. Ayrıca, siyasi partilerin seçim kurullarına bildirdikleri itiraza yetkili kişiler ile temsilciler, seçim kurullarınca önceden kendilerine verilen belge ile sandık çevresinde bulunabilirler. Medya mensuplarının sandık çevresinde, sandık başı işlemlerine engel olmamak şartıyla, haber amacıyla görüntü ve bilgi elde etmeleri de serbesttir (Kanun, M. 82(2)).

Sandık Alanı: sandık kurulunun görev yaptığı yer merkez olmak üzere, 100 metre yarıçaplı alandır (Genelge 135, M. 18 & Kanun, M. 81(1)). Diğer bir deyişle, sandıkların bulunduğu okul binası ve bahçesidir. Sandık alanında, sandık çevresinde bulunma hakkına sahip kişiler ile seçimin güvenliğini sağlamakla görevli kolluk güçlerinden başka kimse bulunamaz. Seçimin güvenliğini sağlamakla görevli kolluk güçleri dışında, özel güvenlik görevlileri ve belediye zabıtaları gibi görevliler de dâhil olmak üzere, resmi üniforma ve silah taşıyanlar sandık alanına giremezler (Kanun, M. 83-1-2).

II.      MÜŞAHİTLİK HAKKINDA GENEL BİLGİLER

1.        Müşahit kime denir?

Sandık kurulunun oluşturulması, oy kullanma, tasnif ve tutanakların tutulması işlemlerini takip eden yetkiliye "müşahit" veya "gözlemci" denir. Oy ve Ötesi gönüllüleri, kendilerine sunulan alternatifler arasından tercih ettikleri siyasi partiye ait müşahit (gözlemci) kartını kullanarak, sandık başında görev yapacaklardır.

2.        Müşahidin Yasal Hakları

• Müşahitler, sayım masası başında yer alabilir ve oy pusulalarını görebilirler.

Ancak, siyasi parti müşahitlerinin sayısı 5ten fazla ise, hazır bulunanlar arasından başkan tarafından kurul önünde ad çekme suretiyle, sandık başında kalacak 5 siyasi parti müşahidi her biri ayrı siyasi partiden olmak üzere tespit edilir (Genelge M. 135 ve M. 92 & Kanun, M. 72 ve 100).

ı

•       Müşahitler, sandık sonuç tutanağının birer suretini alabilirler. Bu tutanaklar talep halinde öncelikle sandık kurulunun siyasi partili üyelerine imza karşılığında verilir. Ancak bu halde, o partinin müşahidine ayrıca tutanak verilmez. Müşahitlere verilecek sandık sonuç tutanakları, çok yapraklı kopyalı suret biçiminde hazırlanır. Sandık sonuç tutanağı verilen müşahit ve sandık kurulu üyelerinin ad ve soyadları ile temsilcisi oldukları siyasi partinin adı veya bağımsız adayın adı ve soyadı sandık kurulu tutanak defterine yazıldıktan sonra tutanağın teslim alındığına dair imzaları alınır (Genelge 135, M. 45 ve 48).

•       Müşahitler, sayım ve tutanakların tamamlanıp, oy torbalarına konmaları sonrasında, bunların İlçe Seçim Kurulu'na teslimi için, sandık kurulu başkanı ve üyelerle birlikte İlçe Seçim Kurulu'na gidebilirler. Sandık kurulu tarafından hazırlanan mühürlü torba ve sandık kurulu mührü, sandık kurulu başkanı ile ad çekme yoluyla belli edilecek en az 2 üye tarafından hiçbir gecikmeye meydan verilmeksizin ve hiçbir yere uğranmaksızın en kısa zamanda, sandık kurulunun bağlı olduğu ilçe seçim kuruluna teslim edilir. Sandık kurulunun diğer üyeleri ile müşahitler de isterlerse ve taşıtta yer varsa veya taşıt kendileri tarafından sağlanırsa başkanla birlikte gidebilirler. İlçe Seçim Kurulu, torbayı ve sandık kurulu mührünü alarak, torbayı getiren üyeler önünde açıp içindekiler hakkında Örnek 88 sayılı tutanağı 3 nüsha olarak düzenler. Bu tutanağın alt tarafı torbayı ve mührü teslim edenlerle İlçe Seçim Kurulu başkanı ve üyelerden biri tarafından imzalanır. Bu tutanağın 1 nüshası, İl Seçim Kurulu'na gönderilecek evraka bağlanır, 1 örneği de sandık kurulu başkanına verilir (Genelge, M. 47 & Kanun, M. 107).

•       Müşahitler, sandık kurulunun               görevlerini doğru bir                         şekilde yerine

getirmemeleri halinde, şikâyet haklarını kullanabilirler. Şikâyetlerinin kabul edilmemesi halinde ise, İlçe Seçim Kurulu'na itirazda bulunabilirler (Kanun, M. 116).

•       İtiraz, sandık sonuç tutanağının düzenlenip başkan ve üyeler tarafından imzalanmasına kadar sözle veya yazıyla, sandık kurulları vasıtasıyla yapılabileceği gibi, oy verme gününden sonraki salı günü saat 15:00'a kadar doğrudan ilçe seçim kurullarına yazılı olarak yapılabilir. İtirazın seçim sırasında avukatlara bildirilmesi ve onlar tarafından ilçe seçim kuruluna başvurulması doğru olur.

III.    SECİM GÜNÜNDEN ÖNCE YAPILMASI GEREKENLER

•       Bu rehberi basarak yanınızda bulundurun.

•       Bir siyasi parti tarafından onaylanmış "Müşahit Belgesi"nin tarafınıza verildiğinden emin olun. Okul sorumlunuzla görüşmüşseniz, seçim sabahı da müşahit kartınızı okul sorumlunuzdan teslim alabilirsiniz.

•       Okul ve ilçe sorumlunuzun adını ve telefonunu kaydedin. Oy ve Ötesi çağrı merkezinin numarasını, ve okulunuzda görev alacak diğer gönüllülerin iletişim bilgilerini kolay ulaşılabilir bir yerde bulundurun.

•       Bu rehberin ekinde yer alan örnek şikayet ve itiraz dilekçelerinden ile sayım sırasında oy takibi için kullanacağınız çeteleden yeterli olacağını düşündüğünüz sayıda basarak yanınıza alın.

•       Kanun ve Genelge'yi (en azından Genelge'yi) yanınıza alın.

• Yanınıza kalem ve bolca kağıt alın. Ayrıca, telefonunuzun pilinin bitmesi ihtimalin karşın yanınızda şarj cihazınız ve bolca yiyecek/içecek bulundurun.

IV.     SECİM SABAHINA İLİŞKİN ÖNEMLİ NOTLAR

Sabah 07:00'de sandığımızın başında olmalıyız.

Sandık kurulu başkanı, İlçe Seçim Kurulu'ndan aldığı oy pusulası, sandık, torba, seçmen listesi, mühür vs. gibi oy verme araçlarını, oy verme zamanı başlamadan 1 saat önce, yerel saatle 07:00’da sandığın konulacağı yerde hazır bulundurmak zorundadır.

Bu nedenle, müşahitlerimiz de, seçim günü oy kullanma işlemleri başlamadan en geç 1 saat önce, yani saat 07:00'da oy verme yerine gelmiş olmalıdırlar.

Okul sorumlunuzla seçimden önce en az bir defa yüz yüze görüşmüş olmanız önemlidir. Sandığınıza yerleşmeden önce, okul sorumlunuz ile muhakkak yüz yüze görüşünüz. En başarılı okul sorumlularının, kendi okullarındaki gönüllüler ile seçimden önce en azından bir defa yüzyüze bir araya gelip sürecin üzerinden geçen okul sorumluları olduğunu unutmayalım!

Müşahit kartınızı daha önce edinmiş olmanıza rağmen kaybettiyseniz, okul sorumlunuz ile görüşünüz.

Unutmayın: müşahitlik hakkı yasalarla size tanınmış bir haktır (Genelge, M. 19 ve 42 &

Kanun, M. 72, 82 ve 100). Ayrıca, sandık çevresinde düzenin sağlanması sandık kurulu başkanına ait olsa da, sandık çevresinde alınacak tedbirler, müşahitlerin seçim iş ve işlemlerini takip etmelerini engelleyecek mahiyette olamaz (Genelge, M. 23 & Kanun, M. 82(1)). Herhangi bir şekilde bu hakkınız engellenmeye çalışılır ve sandık başına alınmazsanız, ilgili Genelge ve Kanun maddelerinde bu hakkinizin mevcut olduğunu belirterekdurumu derhal okul sorumlunuza bildiriniz. Sorunun çözülmemesi durumunda, itiraz sürecini başlatın ve tutanak altına alın.

Sandık Kuruluna bu durumlarda girebilirsiniz: Sabah sınıfa girdiğinizde, sorulması halinde müşahit kartınızı sandık başkanına gösterin ve sandık kurulunda eksiklik olması halinde sandık kuruluna girmeye gönüllü olun.. Sandık kurulu için minimum sayı 1 başkan + 3 üyedir. Yardımsever bir tavırla, destek olmak istediğinizi belirtirseniz, kurula girme şansınız ve dolayısıyla sürece müdahil olma gücünüz artar.

Görev aldığınız sandıktan başka bir yerde oy verecekseniz, sandık kuruluna girmeden bunu belirtiniz ve gün içerisinde oy kullanmak için görevinize ara vermeniz gerektiğini mutlaka vurgulayınız. Unutmayın: müşahit olmak ya da sonradan sandık kuruluna girmek size görev aldığınız sandıkta oy kullanma hakkı vermez, kayıtlı olduğunuz sandıkta oy kullanmak durumundasınız.

Müşahit kartınızı cebinizde veya çantanızda tutmanız, istendiğinde göstermeniz beklenir. Bunun dışında parti, amblem, rozet gibi siyasi içerikli aksesuarlardan kaçınmanız gerekir, yanında, sandık alanında hiç kimse bir siyasi parti veya adaya ait rozet, amblem veya benzeri işaretleri taşıyamaz, yazılı, sözlü veya görüntülü propaganda yapamaz (Kanun, M. 83).

V.        SANDIK KURULU KİMLERDEN OLUŞUR?

Sandık kurulu, 1 başkan ve 6 üyeden oluşan, 7 kişilik bir kuruldur. İdare amirleri, zabıta amir ve memurları, askeri şahıslar, TBMM üyeleri ve adaylar, sandık kurullarına seçilemezler (Genelge, M. 5 & Kanun, M. 26).

Sandık kurulu 1 başkan ile, 6 asıl ve 6 yedek üyeden kurulur. Bu kurul, asıl üyeleriyle toplanır. Sandık kurulu başkanının görevi başına gelmemesi halinde, yerine kurul üyelerinden en yaşlısı başkanlık eder (Genelge, M. 3(5) & Kanun, M. 22 (5)). Eğer sandık kurulu üyelerinden eksik varsa, gelmeyen üye yerine, aynı partinin gönderdiği yedek üye geçer.

Ancak 7 kişi toplanamasa da, 1 başkan ve 3 üyenin toplanmasıyla, kurul kurulmuş olur ve çalışmaya başlar. Diğer üyelerin tamamlanması beklenmez. Eğer bu mümkün olmaz ise ve en az 4 kişi (başkan dahil) yedeklerden de tamamlanamaz ise, bu durum tutanağa geçirilir ve eksiklikler, o sandık alanında seçme yeterliliğine sahip, okur-yazar olanlar arasından başkanın seçeceği kimselerle doldurulur. Böyle bir durumda, müşahidin sandık kuruluna girme imkânını kullanması yerinde ve önemli olacaktır (Genelge 135, M. 11 & Kanun, M. 73). Göreve gelmeyen veya bırakıp giden başkan yahut üyenin yerine görevlendirilen kişi (örn. gelmeyen üyenin yerine geçen bir müşahit), önceki başkan veya üye daha sonra gelse dahi, görevini sürdürür (Genelge 135, M. 11).

VI.     SECİM ÖNCESİ SANDIK KURULU TARAFINDAN YAPILMASI GEREKENLER

Sandık kurulu başkanı, oy verme araçlarını zamanında sandık yerinde bulundurmak zorundadır (Genelge, M. 8 & Kanun, M. 68).

Başkan;

•     Kanun'a uygun biçimde hazırlanmış ve ağzı mühürlü kese içine konmuş, numaralı sandık kurulu mührü ve iki adet "TERCİH" veya "EVET" mührünü,

•     kapalı oy verme yerine asılacak Örnek 19 açıklama levhasını,

•     kapalı oy verme yerine asılacak Örnek 20 uyarı levhasını,

•     Yüksek Seçim Kurulu tarafından üstü numaralanıp mühürlenen birleşik oy pusulası paketini,

•     Yüksek Seçim Kurulu amblemi bulunan ve İlçe Seçim Kurulu mührünü taşıyan sarı renkli oy zarflarına ait paketi,

•     oy sandıklarının önlerine yapıştırılacak sandık numarasını gösterir etiketi,

•     ıstampa, ıstampa mürekkebi, mühür mumu ve sicim ile sayfaları İlçe Seçim Kurulu Başkanlığınca mühürlenmiş tutanak defteri, sayım cetvelleri, tutanak kağıtları ve tükenmez kalemi,

•     her sayfası İlçe Seçim Kurulu Başkanlığı tarafından mühürlü ve sonu onaylı olan 2 nüsha sandık seçmen listesini,

•     sahiplerine verilememiş olan seçmen bilgi kağıtlarını,

•     135 sayılı Genelge'yi,

•     Sandık kurulu başkanı ve üyeleri ile bina sorumluları, seçimin güvenliğini sağlamakla görevli kolluk güçleri ve ilçe seçim kurulu tarafından sandık kurulu başkan ve üyelerini görev yerlerine ulaştırmakla görevlendirilen kişilerin oy kullanma haklarının bulunduğuna dair belgeleri (142 no.lu Belge) ve diğer gerekli araçları, oy verme kabini ve oy sandığını

seçim günü (bina sorumlusuyla haberleşerek) hazır etmekle sorumludur (Genelge\ M. 8). Yukarıda ver alan kalemlerden herhangi birinin eksik ve/veva hatalı olması halinde.

müşahitlerimiz, derhal şikayet, şikayetin dikkate alınmaması halinde ise itiraz yoluna

başvurmalıdırlar.

Ayrıca cep telefonu, fotoğraf veya film makinesi gibi görüntü kaydedici veya haberleşme sağlayıcı cihazlarla oy verme yerine girilmesinin yasak olduğunu ve cezasının bulunduğunu, bu tür cihazların oy verme işlemi bittikten sonra iade edilmek üzere sandık kuruluna bırakılması gerektiğini belirten levhalar, kapalı oy verme yerine asılır (Örnek 20) (Genelge, M. 14 & Kanun, M. 92).

Aşağıda belirtilen seçim öncesi süreçlerin sandık kurulu tarafından doğru işletildiğini kontrol ediniz:

1.      And içilir (Genelge, M. 10).

2.      Mühür torbası, üyelerin önünde açılır (Genelge, M. 21).

3.      Torba içinden çıkan sandık seçmen listesi, giriş kapısına asılır.

4.      Seçim sandığının şeffaf ve boş olduğu gösterilir (Genelge, M. 21 & Kanun, M. 68).

5.      Sandık kapatılır ve (sandık kurulu mührüyle) mühürlenir (Genelge, M. 21).

6.      Oy pusulaları paketlerinin Yüksek Seçim Kurulu tarafından numaralanıp mühürlenerek paketlenmiş olduğu kontrol edilir. Bu numaralı ve mühürlü paket açılır ve içinden çıkan oy pusulaları sayılarak, her birinin arkası sandık kurulu mührüyle mühürlenir (Genelge, M. 21).

7.      Sarı renkli zarfların Yüksek Seçim Kurulu amblemi ve İlçe Seçim Kurulu mührünü taşıdığı kontrol edilir. Bu zarflar sayılır ve sandık kurulu bunlara mührünü basar. Böylelikle, her bir zarf üzerinde Yüksek Seçim Kurulu'nun amblemi ve iki tane de ayrı mühür bulunur (Genelge, M. 21).

8.      Hesaba katılan ve geçerli sayılan oy pusulaları, sandık kurulunca düzenlenen tutanaklar, sayım ve dökümde kullanılıp alt tarafı kurulca imzalanan sayım cetvelleri, hesaba katılmayan, geçerli sayılmayan ve hesaba katılmayan zarflar sayılır (Genelge, M. 7).

9.      Yapılan bu işlem sonunda sayılar tutanağa geçirilir.

10.   Sandık Kurulu, sandık numarasını gösteren etiketi, sandığın önüne yapıştırır (Genelge, M.

21).

Boş oy pusulaları ve zarflar ile çuval, hiçbir gerekçe ile önceden açılamaz ve işlem yapılmış, mühürlenmiş, hazırlanmış olarak seçim günü sandığa getirilemez.

Boş oy pusulası ve zarflar ile çuvalların açılmasından başlanarak tüm işlemler, sandık kurulu ve müşahitler kontrolünde yapılmalıdır.

Bu işler tamamlandığında ve saati geldiğinde, oy verme işlemine geçilir.

VII.       SECİM ESNASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

Müşahit olarak, yanınızda telefon bulundurabilirsiniz. Ancak, sandık çevresinde sandık kurulu başkanı ve üyeleri dışında (yalnızca görevleri ile ilgili olarak), telefonla görüşülmesi yasaktır (Genelge, M. 23). Lütfen, telefon görüşmelerinizi sandık çevresinden uzaklaşarak yapın. Acil herhangi bir durumda çıkmanız gerekirse, durumu okul sorumlunuza bildirin.

Aşağıda belirtilen, seçim esnasındaki süreçlerin sandık kurulu tarafından doğru işletildiğini takip ve kontrol edin:

Kimlik Kontrolü: Gelen seçmenin adı, listeden bulunup kimlik kontrolü yapılır. Sadece sandık seçmen listesinde adı bulunan seçmenler oy kullanabilirler ve sadece, T.C. kimlik numarası taşıyan + fotoğraflı olmak kavdı ile:

•    nüfus cüzdanı,

•    pasaport,

•    evlenme cüzdanı,

•    askerlik belgesi,

•    sürücü belgesi,

•    hakim savcılar ile yüksek yargı mensuplarına (Yargıtay ve Danıştay) verilen meslek kimlik kartı,

•    avukat, noter ve askeri kimlik kartı

gibi, seçmenin kimliğini tereddütsüz ortaya koyan resmi nitelikteki belgeler ile kimlik tespiti yapılabilir (Genelge, M. 29).

Diğer bir alternatif olarak, £B) üzerinde T.C. kimlik numarası olmayan resimli ve resmi bir kimlik belgesi ibraz eden seçmenin ov kullanabilmesi için, bu belgelerin yanında

ayrıca seçmen bilgi kâğıdını veva nüfus müdürlüklerince verilmiş nüfus kavıt

örneğini« ibraz etmesi şarttır (Genelge, M. 29 (2)).

Bu belgelerden birini ibraz etmeyen seçmen oy kullanamaz!

Seçmen bilgi kağıdını sunmak, zorunlu bir unsur değildir.

1.   142 no.lu Belge: Sandık seçmen listesinde kayıtlı olmayan seçmenlerin oy kullanmasına, ancak 142 belgesine sahiplerse izin verilir. Bu belge İlçe Seçim Kurulu tarafından sadece sandık kurulu başkan ve üyelerine, bina sorumlularına, görevli kolluk kuvvetlerine, sandık kurulu üyelerini görev yerlerine ulaştırmakla görevlendirilen kişilere verilen bir belgedir.

Sandık kurulu, bu belgeyle oy kullanacak kimselerin ilgili belgelerini, oy verme işleminden önce alır. Bu belge, diğer seçim evrakı ile birlikte İlçe Seçim Kurulu'na teslim edilir. Bu belgeyle oy kullanan seçmenlerin ad ve soyadları ile kimlik bilgileri, oy kullandıkları sandık seçmen listesinin sonuna yazılarak karşısına imzaları alınır (Kanun, M. 94).

2.   Milletvekilleri & Milletvekili Adaylarının Oy Kullanmaları: Milletvekilleri,

milletvekili kimliği ile seçmen bilgi kağıdını, milletvekili adayları ise herhangi bir İl Seçim Kurulu başkanınca milletvekili adayı olduklarına ilişkin meşruhat verilmiş seçmen bilgi kağıdını göstererek, kayıtlı oldukları seçim çevresi dışında da oylarını kullanabilirler. (Genelge, M. 36 & Kanun, M. 44).

*** 1. ve 2. haldeki belgelerle oy kullanacak kimselerin ilgili belgelerinin orjinalini, sandık kurulu tarafından oy verme işleminden önce alır, kesinlikle kendilerine geri verilmez Bu belgeler, diğer seçim evrakı ile birlikte İlçe Seçim Kurulu'na teslim edilir. Bu madde uyarınca oy kullanan seçmenlerin ad ve soyadları ile kimlik bilgileri, oy kullandıkları sandık seçmen listesinin sonuna yazılarak karşısına imzaları alınır. Ancak, bu seçmenlerin sayısı o sandık seçmen listesine dahil edilmez; oy kullanan seçmenlerin toplamına dâhil edilir (Genelge, M. 36 & Kanun, M. 94).

3.   Başkanın Oy Kullandırmadaki Yönlendirmesi: Başkan, kanuna uygun biçimde hazırlanmış ve mühürlenmiş oy zarfı ile birleşik oy pusulasını, hiçbir tarafında herhangi bir işaret bulunmadığını ve arkasının sandık kurulu mührü ile mühürlü olduğunu, kurul üyelerine, müşahitlere ve seçmene gösterdikten sonra, "TERCİH" veya "EVET" mührünü seçmene vererek kapalı oy verme yerini gösterir (Genelge, M. 30(b)). Sandık kurulu başkanının, bunun ötesinde bir yönlendirmesi ya da telkini olamaz.

4.   Oy Kullanımı Sonrası İmza: Oy kullanan seçmen, sandığa oyunu bizzat attıktan sonra (Genelge, M. 30 (dd) & Kanun, M. 93),, seçmen listesinde adının karşısını imzalar. İmza atamayanların sol elinin başparmağının izinin alınmasıyla yetinilir. Bu parmağı olmayan seçmenin hangi parmağı bastığı yazılır, hiç parmağı olmayan seçmenin ise durumu adı karşısına yazılıp başkan tarafından imzalanır. Kişinin sadece adının karşısını imzaladığı kontrol edilmelidir. Aksi durum varsa şikayet yöntemine başvurulmalıdır (Genelge, M. 30). Oy kullanma işlemi bittikten sonra, seçime katılmayan seçmenlerin seçmen listesinde imza atmaları gereken yerlerin çizilmesi, sürecin takibini kolaylaştıracaktır ve sandık kurulu başkanına önerilmelidir.

5.   Cep Telefonu ve Kayıt Cihazları: Sandık kurulunun görev yaptığı yerde, yani sandık çevresinde, cep telefonu ile görüşmek yasaktır (Genelge, M. 23 & Kanun, M. 82(8)). Seçmenlerin yanında fotoğraf makinesi ve/veya herhangi bir kayıt cihazı var ise, oy vermeden önce sandık görevlilerine bu cihazların tümünü bırakmaları gerekir. Sandık Kurulu'nu bu konuda uyarınız ve seçmenin, ov kullanma kabinine yanında çanta va da

cep telefonuyla girmesini, mümkün olduğu ölçüde engelleyiniz. Bu durumu engellemek

için, müşahitlerin gerekirse sandık kurulunu kibarca uyarmaları gerekmektedir. Sandık

kurulunun bu görevi verine getirmemesi halinde, müşahitlerin sandık kurulunun

mevzuata aykırı davranışlarından ve görevi ihmal ettiklerinden bahisle, şikayet ve

sonrasında itiraz yoluna başvurmaları mümkündür (Genelge, M. 30 (bb) & Kanun 92). Ancak sandık kurulu, bu uyarıyı yapmanın ötesine geçemez, çünkü üst araması yetkisi yoktur. Sandık kurulunun yetkisi ve görevi, bu konuda seçmeni uyarmaktan ibarettir. Dolayısıyla, bu uyarının yapılmaması halinde şikayet ve itiraz yoluna başvurmayı değerlendirin, fakat uyarı ötesinde bir beklentiye girmeyin.

6.   Seçmeni Etkileme Yasağı: Zarf ve birleşik oy pusulasını alan seçmenin, oyunu kullanmadan önce danışmak veya görüşmek amacı ile başka bir yere gitmesine veya sandık alanında başka bir kimse ile görüşmesine izin verilmez (Genelge, M. 30). Sandık başında seçmene, vereceği oy hakkında hiç kimse müdahale, telkin ve tavsiyede bulunamaz. Hiçbir seçmen, oyunu kullandıktan sonra sandık başında kalamaz (Kanun, M. 88).

7.   Sandığa Gidip, Oy Kullanmayan Seçmen: Kapalı oy verme yerine girmeyen veya birleşik oy pusulası ile oy zarfını aldığı halde oy kullanmayan seçmenden birleşik oy pusulası, zarf ve mühür geri alınır (Genelge, M. 30 (son) & Kanun, M. 91, 93).

8.   Fiziksel Engelliler: Görme engelli, felçli, elleri eksik olan veya bu gibi bedeni engelleri açıkça belli olan seçmene, o sırada sandık alanında bulunan akrabalarından birinin ya da akrabası yoksa, diğer herhangi bir seçmen yardım edebilir. Yardım-eden seçmen, en fazla 1 kişiye yardım edebilir. Sandık kurulu başkanı ve üyeler ise, engelli seçmenlere yardım edemezler (Genelge, M. 32 & Kanun, M. 93).

9.   Zihinsel Engelliler: Zihinsel engelli kişilerin, bu tıbbi durumunun mahkeme kararı ile teyit edilip, bu kişilerin hukuken "kısıtlı" ilan edilmiş olmaları durumunda, seçmen listesinde bulunmamaları gerekir (Kanun, M. 8). Ancak, vatandasın secim listesinde adının bulunması halinde, o kişinin zihinsel engelli olup olmadığının tespiti sandık kurulu

başkanı, üyeleri veya müşahitlerin yetkisinde olan bir husus değildir. Eğer birinin ismi secim listesinde bulunuyorsa, ov kullanmalarını engelleme hakkımız

bulunmamaktadır ve engellediğimiz durumda, suc islemiş oluruz. Onaylı sandık seçmen listesinde yazılı her seçmen, oy verme yetkisine sahiptir (Kanun, M. 86). Ancak, bu kişiler kesinlikle tek baslarına ve vardım almadan ov kullanmalıdırlar (Genelge'nin 32. Maddesi bedensel engelliler içindir (bkz. yukarıda); zihinsel engelliler için değildir).

10.   Refakatçi Yasağı: Seçmen, kapalı oy verme yerinden çıkmadıkça, hiç kimse oraya giremez. Oy pusulasını hazırlamak için gerekli normal süreden fazla kapalı oy verme yerinde kalan seçmenler, kurul başkanı tarafından uyarılırlar. Bu uyarıya rağmen, kapalı oy verme yerinden çıkmayan seçmen, oradan görevlilerce çıkartılır. (Genelge, 30 & Kanun, M. 92).

Sandık kurulu başkan veya üyeleri, oy verme sırasında seçmenlere yardım etmek amacıyla kapalı oy verme yerine giremezler (Genelge, M. 35).

Refakatçi He oy kullanmak İsteyenleri kesinlikle engellemeli ve refakatçinin sadece bedense! engellerde vardım edebileceğini belirtmeliyiz.

11.Okuma - Yazma Bilmeyenler: Okuma-yazma bilmeyene, sandık alanında başkan da dahil olmak üzere, kimse yardım edemez. Okuma-yazma bilmeyen kimselere, istemesi halinde, sandık kurulu başkanı, ov kullanma kabinine seçmenle birlikte girmeksizin, sadece oy pusulası üzerinde bulunan siyasi parti işaretlerinden hangisinin hangi partiye ait olduğunu veya bağımsız adaylara nasıl oy verileceğini açıklar (Genelge, M. 33).

12.0yunu Kullanıp Sandık Çevresinden Uzaklaşmayan Seçmen: Oyunu kullandıktan sonra sandık başından ayrılmayan seçmene, başkan uzaklaşmasını hatırlatır. Seçmen yine kalırsa, onu kolluk güçleri aracılığıyla uzaklaştırır (Genelge, M. 26).

13.Oy Verme İşleminin Başlangıcı ve Bitişi: Oy verme işlemi saat 08:00'da başlar ve saat 17:00'da biter (Genelge, M. 27 ve 37). Eğer 17:00'dan önce sandık çevresine gelmiş ama oy verme işlemini saat 17:00'dan önce tamamlayamamış kişiler varsa, sandık başkanı bu kişilerin kimliklerini toplar. Bu kişilerin oy kullanmalarına izin verir. Saat 17:00'dan sonra gelen hiç kimse alınmaz. (Genelge, M. 37& Kanun, M. 89).

14.Sandık Çevresinde Huzursuzluk Çıkartanlar: Sandık kurulunun görevini yapmasına engel olmaya kalkışanlar ile oy verme, oyların sayım ve dökümü veya tutanaklara geçirilmesi gibi tüm sandık başı iş ve işlemlerinin düzenini bozmaya kalkışanları, başkan uyarır. Bu uyarının gereğini yerine getirmeyen kimse, kolluk gücü çağrılarak sandık çevresinden uzaklaştırılır (Genelge, M. 23 & Kanun, M. 82(3)). Ayrıca, sandık çevresinde, cebir, şiddet veya tehdit kullanarak sandık başı düzenini bozmaya kalkışanlar hakkında, sadece sandık kurulu başkanı değil, üyeler de derhal kolluk güçleri çağırırlar ve olay yerinden uzaklaştırtırlar (Genelge, M. 23 & Kanun, M. 82(5)). Müşahitler, bu gibi olayların gerçekleşmesi halinde, sandık kurulu başkanının bu yetkiyi kullanıp kullanmadığını gözetlemelidirler. Bu yetkinin kullanılmaması ve bunun üzerine gerekli tedbirlerin alınmaması halinde, önce okul ve sonra da ilçe sorumlularına bu durumu bildirmelidirler.

VIII.   SAYIM SÜRECİNE İLİŞKİN ÖNEMLİ NOTLAR

/

1.        Oy Verme İşlemleri Biter Bitmez

Sandık seçmen listesindeki bütün seçmenlerin saat 17:00'dan önce oylarını kullanmış olmaları halinde dahi, sandık zamanından önce açılmayacaktır. (Genelge, M. 37 & Kanun, M. 96).

Sayım ve döküm açık olarak yapılır. Oy verme yerinde bulunanlar, sayım ve dökümü izleyebilirler (Genelge, M. 38).

Sayıma geçilmeden önce, sandık sonuç tutanağının ıslak imzalı kopyasını istediğinizi belirtiniz. Tüm tutanak kopyalarının birbirinin aynısı olması için karbon kağıdı ile çoğaltılması önemlidir. Aksi takdirde, tutanaklar arası farklılıklar oluşabilmektedir. Bunu vurgulayarak, sandık başkanına karbon kağıt verdiğiniz takdirde, kuvvetle muhtemel bu öneriyi geri çevirmeyecektir (Kanun, M. 105).

Masa üzerinde sandıktan başka ne varsa kaldırılır. Seçmen listesi üzerinde oy kullanarak imza atmış veya parmak izi vermiş seçmen sayısı toplamı tespit edilir ve tutanağa geçirilir. Oy kullanmamış seçmenlerin isimlerinin yanındaki imza bölümüne çizgi çekilir. Bu sayıya liste sonuna yazılan ve sandık seçmen listesinde kayıtlı bulunmasa da, o sandıkta oy kullanmış olan görevli seçmenler de (142 no.lu belge ibraz ve teslim eden) ilave edilecektir.

2.        Oylar Sayılmadan Önce

Önce, kullanılmayan oy pusulaları ve zarflar sayılır. Oy kullanan seçmen sayısıyla toplanır ve ilk teslim alınan pusula ve zarf sayısıyla karşılaştırılıp, rakamların birbirini tutup tutmadığı kontrol edilir. Daha sonra, kullanılmayan oy pusulaları ve zarflar ayrı ayrı paket haline getirilerek mühürlenir, üzerlerine sayıları yazılır. Aynı sayılar, sandık sonuç tutanağına yazılır. (Genelge, M. 40 & Kanun, M. 97).

"EVET" veya "TERCİH" mühürleri bir zarfa konup, zarfın ağzı mühürlenir. Bu zarf, kullanılmayan ve paketlenmiş olan oy pusulası ve zarflarlarla, bir torbaya konulur ve torbanın ağzı iple bağlanır. Bu işlemin amacı, sayım sırasında herhangi bir müdahale yapılmasının önüne geçilmesidir (Genelge, M. 40 & Kanun, M. 97).

3.        Sandıkların Açılması

Öncelikle, sandıktan çıkacak oy pusulalarının konması için ayrılmış olan torbanın boş olduğu tespit edilir (Genelge, M. 40 & Kanun, M. 97).

Sandık açılarak, zarfların hepsi çıkartılır. Bu işlem sonunda sandıkta hiçbir zarf kalmadığına emin olunmalıdır. Çıkarılan zarflar yüksek sesle 2 defa sayılır (Genelge, M. 41 & Kanun, M. 98). Sayımın doğru yapıldığından emin olunduktan sonra, tutanağa geçirilmelidir. Eğer sonuçlar tutuyorsa 3. defa sayılmasına gerek yoktur. Eğer sonuçlar tutmaz ise 3. defa sayım yapılır ve bu son sayımın sonucuna göre çıkan zarf sayısı tutanağa geçirilir. (Genelge, M. 40 & Kanun, M. 98).

Geçersiz zarfların tespit edilerek ayrılması, ancak kesinlikle imha edilmemesi gerekmektedir.

Geçersiz zarflar şu şekildedir (Genelge, M. 41 & Kanun, M. 100)\

•       sandık kurulunca verilen şekil ve renkte olmayan zarflar

•       üzerinde "Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu" amblemi olmayan kağıttan imal edilmiş olan zarflar

•       üzerinde Yüksek Seçim Kurulu amblemi olmayan zarflar

•       üzerinde İlçe Seçim Kurulu ve sandık kurulu mührü bulunmayan zarflar

•       tamamı yırtılmış olan zarflar

•       üzerinde İlçe Seçim Kurulu ve sandık kurulu mührü dışında, herhangi bir mühür, imza, yazı, parmak izi veya işaret taşıyan zarflar

Ancak, zarfın üzerinde herhangi bir şekilde leke veya çizik olsa bile, bunun özel işaret koymak amacıyla yapıldığının kesin olarak anlaşılamaması halinde, bu zarflar geçerli sayılır. Esas olan, seçmenin tercihinin net şekilde seçilebilir olması, ve bu tercihi yapan kişinin kim olduğuna dair herhangi bir işaret bulunmamasıdır.

Sandıklar, sayım ve döküm işlemleri bitmeden, oy verme yerinden çıkartılamaz (Genelge, M. 41 & Kanun, M. 98).

4.        Zarfların Ayrılması

Zarflar geçerli ve geçersiz olarak ikiye ayrılır. Bu işlem yapılırken itiraza uğrayan zarflar, bir kenara konulur. İtiraza konu zarflar, tek tek kontrol edilir ve geçerliliğine sandık kurulu karar verir. Böylece geçerli ve geçersiz zarflar ikiye ayrılmış olur ve sayıları ayrı ayrı tespit edilerek, tutanağa işlenir (Genelge, M. 41 & Kanun, M. 98).

Geçersiz zarflar saklanır ve kesinlikle açılmaz. Geçersiz zarflar paketlenir, paketin üzeri mühürlenerek zarf sayısı üzerine yazılır (Genelge, M. 41 & Kanun, M. 98).

İmza atmış seçmen sayısının, geçerli ve geçersiz zarf sayısının toplamına eşit olması gerekir. (Genelge, M. 41). Eğer zarf sayısı oy kullanan seçmen sayısına eşit ise veya eksik ise, başkaca işlem yapılmaz.

Zarf sayısı, oy kullanan seçmen sayısından fazla ise, eşitliği sağlamak için önce geçersiz zarf sayısı düşülür. Geçersiz zarf sayısının düşülmesi halinde de eşitlik sağlanamıyorsa, sandık kurulu

ıo

başkanı geçerli zarflar arasından, eşitliği sağlayacak sayıda zarfı gelişigüzel çeker ve bu zarflar açılmadan, derhal yakılarak imha edilir. Bu durum harici hiçbir durumda yakılarak imha işlemi uygulanmaz! İmha edilen zarf sayısı, sandık sonuç tutanağına yazılır. Yukarıda belirtilen işlemler bittikten sonra, geçerli oy zarfları sandığın içine tekrar konularak sayıma geçilir.

Bütün bu işlemler ayrıca tutanak defterine geçirilerek, sandık kurulu başkan ve üyeleri tarafından imzalanıp, mühürlenir (Genelge, M. 41).

5.        Zarfların Açılması

Zarf sayısı ile imza sayısı eşitlendikten sonra, geçerli oy zarfları tekrar sandığın içine atılır.

Başkan, zarfların sandıktan çıkarılıp kendisine verilmesi için 1 üye, okunan oy pusulalarını sayım döküm cetveline geçirmesi için 2 üye, oy pusulalarını masa üzerinde düzenli bir biçimde yerleştirmek ve korumak için de 1 üye görevlendirir (Genelge, M. 42).

Başkan, cetvellerin ve oy pusulalarının konulacağı torbanın boş olduğunu gösterir ve zarfların açılmasına geçilir.

Oyların sayımı esnasında, sandık başkanı, zarftan çıkan oy pusulasını herkesin göreceği şekilde kaldırır ve siyasi partiye ya da bağımsız adaya oy verildiğini yüksek sesle okur. Bu esnada, oy pusulası dikkatli takip edilerek doğru adayın adının okunduğuna emin olunmalıdır (Genelge, M. 42 & Kanun, M. 100). Bütün bu süreçte Oy ve Ötesi gönüllülerinin, müşahitliğin kendilerine tanıdığı yasal hak çerçevesinde süreci kolaylıkla takip edebilecekleri bir mesafede durmaya özen göstermeleri gerekmektedir.

Geçersiz sayılan, itiraz edilen ve / veya geçerli olabileceğinden tereddüt edilen oy pusulaları, bir kenara ayrılır bu sırada sayıma ara verilmez. Bu oy pusulalarını sandık kurulu başkanı ayrıca muhafaz eder (Genelge, M. 42 & Kanun, M. 100).

Sayım işleminin uzamaması adına, her 20 pusulada bir toplam sayının, tüm görevli ve müşahitlerce teyid edilerek ilerlenmesinde fayda bulunmaktadır. Aksi takdirde, çok sandıkta geçerli oy toplamı yakalanamamakta ve en baştan sayım yapılması gerekmektedir. Sayım işleminin takibini kolaylaştırmak için, gönüllülerimizin kullanabileceği "çeteleler" internet sayfamıza yüklenecektir.

Oy pusulalarını sayım döküm cetveline geçirmesi için görevlendirilen 2 üye, eş zamanlı olarak sayım ve döküm cetveline oyları işlerler. İtiraz edilmeksizin geçerli sayılan oy pusulası adedi, bu 2 ayrı sayım ve döküm cetvelinde aynı ise, 2. bir sayıma gerek yoktur. Eşitsizlik olması halinde ise, 2. sayım yapılır. Eğer sonuçlar tutmazsa, 3. kez sayım yapılmalıdır. Bu 3. sayım, siyasi partili olmayan kurul üyesi veya başkan tarafından belirlenen kişi tarafından, tek cetvelle işlenmek suretiyle yapılır. Bu 3. sayımdaki sonuç, geçerli sayılmalıdır. Tüm bu sayımlarda kullanılan cetveller (ilk 2 sayım dahil, muhafaza edilir) (Genelge, M. 42 & Kanun, M. 100).

Tüm zarflar açıldıktan ve oylar sayıldıktan sonra, tereddütlü veya itiraza uğrayan oy pusulaları, sandık kurulunca ayrı ayrı değerlendirilip, geçerlilikleri hakkında karar alınır ve bu kararlar, sandık tutanak defterine işlenir.

ıı

•       Geçerli sayılan ve hesaba katılan oy pusulaları sayım ve döküm cetvelinde ait olduğu yere işlenir ve sonuç tutanağına yansıtılır.

•       Geçerli sayılmayan veya hesaba katılmayan oy pusulaları ise, ayrı ayrı paket yapılarak (geçerli sayılmayanlar 1 paket, hesaba katılmayanlar 1 paket) bağlanır ve paketin üzeri mühürlenerek, sayısı yazılır ve saklanır. Bu oy pusulaları yakılamaz, yırtılamaz ve yok edilemez. Bunların sayısı, özel tutanakta ilgili yere işlenir.

Bu işlemler tamamlandıktan sonra, sayım ve döküm cetvelinde siyasi partilerin ve bağımsız adayların aldığı oyların toplam sayısı, kendi sütununun altına rakam ve yazıyla işlenir. Sayım ve döküm cetvelinin bir örneği, zarf içinde İlçe Seçim Kurulu'na teslim edilir.

Sayım ve döküm cetvelindeki sonuçlar, sandık sonuç tutanağına işlenir. Bu bilgilerin doğruluğu, sandık başkanı tarafından sayım ve döküm cetveli sonuçları ile karşılaştırıldıktan sonra, sandık sonuç tutanağı, başkan ve üyeler tarafından imzalanıp, mühürlenir. Bütün bu işlemler, tutanak defterine geçirilerek, sandık kurulu başkan ve üyeleri tarafından imzalanıp, mühürlenir (Genelge, M. 42 & Kanun, M. 100).

6.        Hangi pusulalar geçersizdir?

Aşağıdaki oy pusulaları geçersiz sayılırlar (Genelge, M. 43 & Kanun, M. 101 ve 102).

•       YSK'nın belirlediği biçim ve renkte olmayan

•       "T.C. Yüksek Seçim Kurulu" filigranı bulunmayan

•       arkasında sandık kurulu mührü bulunmayan

•       hiç bir yerine EVET veya TERCİH mührü basılmamış olan

•       siyasi partilere veya bağımsız adaylara ayrılmış alanlardan birden fazlasına mühür basılmış olan

•       birden fazla siyasi partiye veya bağımsız adaya ayrılan alana taşmış EVET veya TERCİH mührü bulunan

•       sandığın ait olduğu seçim çevresinden başka bir seçim çevresi için düzenlenmiş bulunan

•       bütünlüğü bozulacak şekilde yırtılmış veya kopartılmış olan

•       üzerinde "EVET" veya TERCİH mührü dışında veya yerine herhangi bir özel işaret, isim, imza, parmak izi vb. olan

•       üzerinde yer alan siyasi parti veya bağımsız adaylara ait bölümleri belirgin bir şekilde ve özel olarak karalanmış, çizilmiş veya işaretlenmiş olan

•       üzerinde yer alan matbu yazıların ve şekillerin dışında yazılar veya harfler, şekiller veya sayılar olan

Aşağıdaki haller, oy pusulalarını geçersiz kılmazlar (Genelge, M. 43 & Kanun, M. 102).

•       zarfların açılması veya oyların okunması sırasında yırtılması

•       bütünlüğü bozulmaksızın bir kısmının kazaen yırtılması

•       herhangi bir şekilde lekelenmiş olup da bunun özel olarak işaret koymak amacıyla yapıldığı anlaşılamayan

•       birleşik oy pusulasının katlanarak zarfa konulması sebebiyle "EVET" veya 'TERCİH" mührü ile oy pusulasının arkasına basılan sandık kurulu mühür izinin oy pusulasının diğer kısımlarına geçmesi

•       bir siyasi parti beya bağımsız aday alanına basılan "EVET" veya ’TERCİH" mührünün sadece iki aday alanını ayıran çift çizgili bölgeye taşmış olması

•       başka bir siyasi partinin veya bağımsız adayın alanına taşmamak kaydıyla, bir siyasi partinin alanına birden çok "EVET" veya "TERCİH" mührü basılması

Geçerli oy örneği:

7.        Hangi pusulalar hesaba katılır / katılmaz?

Pusulaların geçerli olup olmaması ile, hesaba katılıp katılmayacağı, ayrı hususlardır. Sayım sonucunda düzenlenecek sonuç tutanağında da, bunlar için ayrı birer hane vardır. Geçerli ve geçersiz sayılacak oy pusulaları yukarıda tanımlanmıştır. Bunlar dışında, bir de hesaba hiç katılmayacak oy pusulaları olabilir (Genelge, M. 44 & Kanun, M. 102).

•       Eğer oy pusulasında, baskıda silinme veya yanlışlık yapılmış olsa bile, hangi siyasi parti ya da bağımsız adaya oy verildiği kesin olarak anlaşılıyorsa, o ov pusulası hesaba katılır.

•       Eğer zarfın içinden el ilanı, broşür, özel işaret veya şekil taşıyan kağıt ya da herhangi bir madde çıkarsa, bu zarftan çıkan ov pusulası hesaba katılmaz.

IX.     SAYIM SÜRECİ SONRASINDA. SANDIK SONUÇ TUTANAĞI HAZIRLANMASI VE

İLANI

Aşağıda belirtilen sandık sonuç tutanağının hazırlanması ve sonrası süreçlerin sandık kurulu tarafından doğru işletildiğini gözetiniz (Genelge, M. 45 & Kanun, M. 105 ve 106)\

•       Kesinlikle sandık sonuç tutanağının, sayım işlemi sonuçlanmadan imzalanmasına müsaade etmeyin. Bu, "kolaylık olsun" diye sıklıkla yapılan ama büyük ihmal ve suiistimallere yol açan, yanlış bir uygulamadır.

•       Örnek 86 sandık sonuç tutanağını, doldurulmadan önce inceleyin ve burada yer alan her bir kalemin sayım esnasında not edilmesine dikkat edin.

•       Tüm bilgilerin tutanağa doğru girildiğinden emin olduktan sonra, ıslak imzalı ve mühürlü kopyayı almaya çalışın. Eğer müşahidi olduğunuz partiden görevli başka bir kişiye ıslak imzalı kopya verilmişse, size ıslak imzalı kopya vermeme hakları vardır. Bu tür bir durumda, ıslak imzalı kopyayı edinen herhangi bir kurul üyesinden kopyanın fotoğrafını çekin/fotokopisini alın. Bunu yapamadığınız takdirde, kapıya asılan tutanağın fotoğrafını çekin. Islak imzalı bir nüsha, olası itiraz durumlarında yasal sürecin başlatılabilmesi için gerekli olduğundan, bu nüshaya ulaşmak için azami gayret sarf edilmelidir.

•       Sayım sonucu tutanağı kurulun tüm üyelerine imzalatılır ve mühür basılır.

•       Tutanak, sınıfın kapısına aşılmalıdır.

•       Tutanak kopyasını okul sorumlunuza teslim edin.

•       Sandık sonuç tutanağı müşahitlere dağıtıldıktan sonra, geçerli ve geçersiz pusulalar, zarflar ve tüm seçim araçları ayrı ayrı paketlenir, başkan ve üyeler tarafından imzalanıp mühürlenmiş bir torbaya konulur ve ilçe seçim kuruluna götürülür.

•       Torbayı götürme ve teslim etme görevi, sandık kurulu başkanı ve en az iki sandık kurulu üyesine (kura ile belirlenir) aittir. Adı kura da çıkmasa da diğer sandık kurulu üyeleri ve müşahitler de bu teslimata refakat edebilir (taşıtta yer varsa veya taşıt kendileri tarafından sağlanırsa). Bu, kanunun verdiği bir haktır (Genelge, M. 47 & Kanun, M. 107).

•       İlçe Seçim Kurulu'na teslimata gidilirken, hiçbir yere uğranılamaz veya yolda durulamaz (Genelge, M. 47 & Kanun, M. 107).

X.        İLCE SECİM KURULU'NA TESLİM EDİLECEK MATERYALLER HAKKINDA ÖNEMLİ

HUSUSLAR

İlçe Seçim Kurulu'na gitmeden önce, aşağıdakilerin sandık kurulu tarafından ayrı ayrı hazır edildiğinden emin olun:

•       Hesaba katılan ve geçerli oy pusulaları

•       Sandık kurulunca düzenlenen tutanaklar

•       Alt tarafı sandık kurulunca imzalı sayım ve döküm cetvelleri (bir örneği zarf içinde)

•       Geçersiz oy pusulaları (ait olduğu zarfın içinde olmak üzere)

•       İtiraza uğrayan oy pusulaları (ait olduğu zarfın içinde olmak üzere)

•       Hesaba katılmayan zarflar (açılmadan önce geçerli olmadığı anlaşılan zarflar- saklanan zarflar - içine oy pusulası konulmamış olan zarflar)

•       Kullanılmamış olan oy zarfları ve birleşik oy pusulaları

•       Tutanak defteri

Bunlar, ayrı ayrı paketler halinde sarılarak, sayıları üzerine yazılmış ve üzerleri sandık kurulunun mührü ile mühürlenmiş halde, hepsi tek bir torbaya konmalıdır. Bu torbanın ağzı yine kurul mührüyle mühürlenmen ve imzalanmalıdır (Genelge, M. 46).

Müşahit, eğer sandık kurulu başkanı ve varsa diğer üyelerle birlikte İlçe Seçim Kurulu'na giderse, İlçe Seçim Kurulu'nun, yukarıda bahsedilen torbayı ve sandık kurulu mührünü alarak, torbayı getiren üyeler önünde açtığından ve içindekiler hakkında üç nüsha tutanak tuttuğundan emin olmalıdır. Bu tutanağın alt tarafı torbayı ve mührü teslim edenlerle İlçe Seçim Kurulu başkanı ve üyelerden biri tarafından imzalanır. Bu tutanağın bir nüshası, İl Seçim Kurulu'na gönderilecek evraka bağlanır, bir örneği de sandık kurulu başkanına verilir (Genelge, M. 47 & Kanun M. 107).

XI.     TUTANAK. ŞİKÂYET. İTİRAZ

1.        Tutanak

Herhangi bir usulsüzlüğün veya aykırılığın tespitini içeren belgeye, "tutanak" denir. Seçim sırasında veya öncesinde karşılaştığınız usulsüzlük veya aykırılıkların düzeltilmesi için, öncelikle kibarca sözlü olarak uyarıda bulunun. Uyarınız dikkate alınmaz ise, söz konusu usul ve aykırılıkların daha sonradan ispatı bakımından, tutanak altına alınması önem arz etmektedir. Hazırlanan tutanak, aşağıda belirtilen şikayet dilekçesine ek yapılarak, iddialarımızı kuvvetlendirmektedir. Tutanağın müşahit olarak tarafınızca ve sandık kurulu başkanı veya en az 2 üyesi tarafından imzalanması faydalı olacaktır. Sandık kurulu başkanı veya üyeleri tutanağı imzalamaktan imtina eder ise, etraftaki seçmenlerden ikisinin imzasının alınması uygun olacaktır. Ancak, mevcut durumun aciliyeti söz konusu olduğunda tutanak düzenlenmesi her zaman mümkün olmamaktadır. Bu gibi durumlarda, şikayet dilekçesinde olgular açıkça belirtilerek, tutanak tutulmasından vazgeçilebilir.

2.        Şikâyet

Sandık kurulunun her türlü iş ve işlemlerine karşı, sandık kuruluna karşı şikâyet yoluna gidilebilir. Tüm olumsuz ve şüpheli durumlarda, öncelikle Sandık kurulu başkanını müdahale etmesi için kibarca uyarın. Sandık kurulu başkanının sözlü itirazı kabul etmediği/dikkate almadığı durumda, şikayet yoluna başvurmak zorunda olduğunuzu kibarca belirtin.

Bu noktada da olumsuz/şüpheli durum devam ediyorsa, size daha önce de iletilen ve web sitesinde yer alan şikayet dilekçesini iki kopya halinde doldurun. Bu şikayet dilekçesini kendiniz imzaladıktan sonra, sandık kurulu başkanı ve diğer kurul üyelerine imzalatın. İmza atmayı kabul etmeyen üyeler olduğu durumda, mümkün olduğu kadar imza alarak, dilekçenin bir kopyasını sandık kurulu başkanına iletip, diğerini saklayın ve okul sorumlunuza iletin.

Sandık kurulu, şikayeti, üyelerin oy çokluğu ile karara bağlar. Oy eşitliği halinde, başkanın oy kullandığı tarafın görüşü geçerli olur. Şikayet kabul edilirse, işlem düzeltilir. Şikayet reddedilirse, sandık kurulu tarafından ret kararı yazılmalıdır. Ret kararının bir örneğinin, şikayet edene derhal verilmesi gereklidir. Müşahit, şikayet dilekçesi ile birlikte bu ret kararını, İlçe Seçim Kurulu'na iletilmek üzere Oy ve Ötesi okul sorumlusuna ulaştırmalıdır.

Eğer şikayetiniz reddedilirse, bu red kararının sandık kurulu karar defterine işlenmesini ve kararın bir örneğinin size verilmesini isteyiniz (Genelge, M. 53 & Kanun, M. 117).

Şikayet kabul edildiği takdirde, şikayete konu olan işlem veya tedbirler düzeltilir ve kanuna aykırı hareketler önlenir (Genelge, M. 53 & Kanun, M. 117). İşlemlere, tedbirlere ve kararlara karşı yapılan şikayet ve itirazlar, oy vermeye ve her türlü seçim işlerinin devamına engel olmaz (Genelge, M. 58 & Kanun, M. 118).

Şikayet hakkının zamanında ve doğru kullanılması büyük önem taşımaktadır. Çünkü, oy pusulalarının ya da zarfların geçerli ya da geçersiz olduğuna ilişkin şikayetlerin sandık sonuç tutanağı düzenlenmeden önce sandık kuruluna yapılması zorunludur. Sandık kurullarının sonuç tutanaklarını imzalamasından sonra, şikayet başvurusu yapılamaz. Bu nedenle şikayetin, usulsüzlüğün olduğu anda yapılması gerekmektedir. Mevzuat uyarınca sandık başı iş ve işlemlerine karşı, ilçe seçim kuruluna da itirazda bulunulabileceği ve bunun için, sandık kuruluna önceden şikâyet veya itirazda bulunulmuş olması şartı aranmayacağı belirtilmektedir. Ancak, pratikte ilçe seçim kurulu, şikayet yoluna başvurulmadan yapılan itirazları kabul etmemektedir. Yerel seçimlerde bunu bizzat tecrübe ettik.

3.        İtiraz

Bir şikayetin reddine ilişkin sandık kurulu kararları ile seçim sonuçlarını gösteren tutanakların sandık kurullarınca düzenlenmesi işlemlerine karşı, itiraz yoluna gidilebilir. Bunun yanında, sandık ve seçim kurulunun aldığı tedbirler ve yaptığı işlemlerin yasalara aykırılığı ileri sürülerek, bir üst seçim kuruluna itiraz yoluna başvurulabilir.

Seçmenler, kendileriyle ilgili işlem ve kararlara, siyasi partiler ve adaylar ise tüm seçim iş ve işlemlerine karşı itiraz yoluna başvurabilirler.

Sandık kurulunun şikayeti ret kararına karşı, İlçe Seçim Kurulu'na itiraz yoluna başvurulabilir.

İtiraz, seçimin yapıldığı günden sonraki 2. gün saat 15:00'a kadar ilçe seçim kuruluna yapılabilir. İtiraz, şikayet üzerine ret kararı veren sandık kurulu aracılığıyla ya da doğrudan ilçe seçim kuruluna bu süre içerisinde yapılabilir. Fakat sandık sonuç tutanaklarına ilişkin yapılacak itirazların, doğrudan İlçe Seçim Kurulu'na yapılması gerekir.

İtiraz yazılı yapılmalı ve itiraz dilekçesinde itiraz sebepleri ile bu sebeplerin dayandığı deliller tek tek yazılmalı, varsa dilekçeye eklenmelidir.

İlçe Seçim Kurulu, yapılan itirazları en geç itirazın yapıldığı tarihten sonraki 2. gün saat 17:00'a kadar karara bağlar.

XII.       HANGİ DURUMLARDA ŞİKAYET / İTİRAZ EDEBİLİRİM?

Sandık kurulu başkanı müdahale etmediği takdirde, önce şikayet, şikayetin kabul edilmemesi halinde ise itiraz edebileceğimiz durumlardan bazıları aşağıdakilerdir (sadece örnek olarak listelenmiştir):

1.    Seçim öncesinde:

•       sandık kurulunun oy kullanılması hazırlıklarını doğru yapıp yapmadığı

•       oy zarfının üzerinde YSK amblemi ve ilçe seçim kurulu mührünün olup olmadığı ve seçim sabahı, sandık kurulu mührünün vurulup vurulmadığı

•       oy pusulasının arkasında sandık kurulu mührünün seçim sabahı vurulup vurulmadığı

•       sandıkların şeffaf olmaması

•       sandık içlerinin boş olup olmadığının kontrol edilmemesi

•       sandıkların dolu olması

•       sandığın hatalı yerde durması

2.    Seçim süresince:

•       oy kullanma aşamasında kimlik kontrolü yapılmaması

•       oy kullanmaya gelen seçmenlerin kimliklerinin oy kullanmaya uygun olup olmadığı

•       seçmen listesinde ismi olmayan kişilerin oy kullanması

•       aynı kişi(ler)in birden fazla kez oy kullanması

•       kurul üyeleri tarafından oy kullanımı konusunda yönlendirme yapılması

•       fiziksel engellilere sürekli olarak aynı kişi(ler)in refakat etmesi

•       engellilere ve okuma yazma bilmeyenlere doğru şekilde oy kullandırtılmaması

•       sandık başına fotoğraf makinesi veya cep telefonu ile girilmesi

•       sandık başına birden fazla kişi ile girilmesi

•       kavga ve kargaşa durumlarında asayişin sağlanamaması

•       şiddet/tehdit edilme durumlarında güvenliğin sağlanamaması

•       binada görevli diğer seçim görevlilerinin (142 no.lu belge ile oy kullanacak olanların) kendi sandığında oy kullanıp kullanmadıklarının kontrol edilmemesi ve 142 no.lu belgenin sandık kurulunca teslim alınmaması

3.    Sayım süresince / sonrasında:

•       sandıklardan damgasız / sahte damgalı oy pusulaları çıkması

•       sandıklardan lekeli oy pusulaları çıkması

•       geçersiz oyların geçerli sayılması

•       geçerli oyların geçersiz sayılması

•       elektriklerin kesilmesi ve bu esnada sayıma devam edilmesi/sayımın tamamlanması

•       sayım kayıtlarının hatalı tutulması; rakam ekleme, çıkarma vs.

•       sayım tutanağının sınıf dışına aşılmaması

•       sandıkların açılmasından sonra geçersiz zarfların geçersizlik nedeninin yazılmaması

•       zarf sayısı ile oy kullanan seçmen sayısının birbirini tutmaması

•       oy pusulalarının doğru sayılmaması

•       çıkan oyların doğru partiye yazılmaması

•       geçersiz oy pusulalarının ve zarfların ayrı ayrı paketlenmemesi

•       geçersiz oy pusulalarının geçersizlik nedeninin yazılmaması

•       yırtılan, çizilen, üzerine işaret konulan, birden fazla adaya mühür basılan oy pusulalarının geçersiz sayılmaması

•       sandık sonuç tutanaklarının toplam oy sayılarını gösterir kısmının doğru doldurulmaması ve / veya bu kısmın, partilerin aldığı oy toplamı ile tutmaması

•       sandık sonuç tutanaklarının ıslak imza ile imzalanıp mühürlenmemesi

SANDIK KURULU İŞLEMLERİNE KARŞI ŞİKAYET DİLEKÇESİ

.. İlçe Seçim Kurulu Sandık Kurulu Başkanlığı'na

7 Haziran 2015

ŞİKAYET EDEN : ..........................

KONU          : 7 Haziran 2015 Günü Yapılan Genel Seçimlerde Sandık Kurulu

İşlemlerine / Alınan Önlemlere / Tutanak Düzenlenmesine Karşı şikayetimizin sunulmasıdır.

AÇIKLAMALAR: Kurulunuzun, oy kullanılması / Sayım döküm / tutanak düzenlenmesi sırasında

....................................................  şeklinde

yaptığı uygulama usule, yasaya, YSK karar ve genelgelerine aykırıdır.

Bu nedenle yapılan işleme / sayıma / sonucu belirleyen tutanağa karşı şikayetimi sunuyorum.

İşlemin düzeltilerek hukuka aykırılığın giderilmesini dilerim.

Saygılarımla,

Adı - Soyadı:

İmzası:

Adres:

Önemli not:

Bunun dışında, sandık kurulu başkam ve bir üyenin imzasını almalısınız ve sandık kurulu mührü basılmasını rica etmelisiniz.

Eğer bu iki kişi imzalamayı reddederse, herhangi 2 seçmenin/müşahitin imzasını alabilirsiniz (sandık kurulu mührü olması şart değil). Bu tutanaktaki ifadelerin sandık kurulu defterine geçirildiğinden emin olunuz.

ÖRNEK DİLEKÇE (SABAH SANDIK BAŞINA MÜŞAHİT OLARAK ALINMAMA DURUMU)

SANDIK KURULU İŞLEMLERİNE KARŞI ŞİKAYET DİLEKÇESİ .... Sandık Kurulu Başkanlığı'na

7 Haziran 2015

ŞİKAYET EDEN: ......................

KONU          : 7 Haziran 2015 Günü Yapılan Genel Seçimlerde Sandık Kurulu

İşlemlerine / Alınan Önlemlere / Tutanak Düzenlenmesine Karşı şikayetimizin sunulmasıdır.

AÇIKLAMALAR: Kurulunuzun, resmi siyasi partilerden birinden alınmış olan müşahit kartım olduğu ve 298 No.lu Kanun, Madde 82'ye göre müşahit olma hakkım olduğu halde, şahsımı sandıkta müşahit olarak sabah kabul etmemek şeklinde yaptığı uygulama usule, yasaya, YSK karar ve genelgelerine aykırıdır.

Bu nedenle yapılan işleme / sayıma / sonucu belirleyen tutanağa karşı şikayetimi sunuyorum.

İşlemin düzeltilerek hukuka aykırılığın giderilmesini dilerim.

Saygılarımla,

Adı - Soyadı:

İmzası:

Adres:                      .............................

Önemli not:

Bunun dışında, sandık kurulu başkam ve bir üyenin imzasını almalısınız ve sandık kurulu mührü basılmasını rica etmelisiniz.

Eğer bu iki kişi imzalamayı reddederse, herhangi 2 seçmenin/müşahitin imzasını alabilirsiniz, (sandık kurulu mührü olması şart değil)

Bu tutanaktaki ifadelerin sandık kurulu defterine geçirildiğinden emin olunuz.