BASIN AÇIKLAMASI

TÜRKİYE’DE KADININ SEÇME VE SEÇİLME HAKKI

(05.12.2015)

Kadınların kendi kaderi ile birlikte ülke kaderinde de söz sahibi olabilmelerinin yolu siyaset yapmaktan geçmektedir. Türk kadını kendisine tanınan bütün haklara layık olduğunu hem söz konusu haklar tanınmadan önceki asalet ve kahramanlığı ile hem de bu haklar tanındıktan sonra kısa zamanda çeşitli mesleklerde gösterdiği başarılarla kanıtlamıştır.

Kadın erkek eşitliğinin kabul edildiği modern Türkiye Cumhuriyeti’ne geçiş birçok devrim ile mümkün olabilmiştir. Bu devrimlerle, kadınların erkekler ile eşit toplumsal varlıklar olarak toplum içinde yerlerini almaları bir uygarlık aşamasıdır ve Atatürk Devrimleri’nin en önde gelenlerindendir. Türkiye Cumhuriyeti’nde kadın güçlenmeye, kişiliğini bulmaya ve erkeğinin yanında sosyal faaliyetlere katılmaya başlamıştır. Atatürk’ün Kadın Hakları konusundaki görüşleri ve gerçekleştirdikleri, yakın dönemde Birleşmiş Milletler Teşkilatı’nın yaymaya çalıştığı kadın hakları ile ilgili görüşlerle aynıdır. Atatürk, çağının ötesine geçerken kadına bir birey olarak haklarının verilmesi Atatürk tarafından çok önceleri dile getirilmiş ve çoğunlukla da uygulanmıştır. Atatürk, Cumhuriyet’in ilanından dokuz ay önce Şubat 1923‘de şöyle demiştir: “Bizim sosyal toplumumuzun başarısızlığının sebebi, kadınlarımıza karşı gösterdiğimiz ilgisizlikten ileri gelmektedir. Yaşamak demek faaliyet demektir. Bundan dolayı bir sosyal toplumun, bir organı faaliyette bulunurken, diğer bir organı işlemezse, o sosyal toplum felçlidir.”

Atatürk, çağdaş bir düşüncenin ürünü olan bu sözleriyle kadının toplumdaki yerini belirlemiştir. Atatürk’ün Türk kadınına beslediği sevgi ve saygı, Kurtuluş Savaşı’ndaki gözlemleri ile iyice perçinleşmiştir. 1923 yılında Konya’da yaptığı bir konuşmada, bu hissiyatını büyük bir içtenlikle şöyle dile getirmiştir: “Dünyada hiçbir milletin kadını, ben milletimi kurtuluşa ve zafere götürmekte Anadolu kadınından fazla çalıştım, Anadolu kadını kadar emek verdim, diyemez. Erkeklerden kurduğumuz ordumuzun hayat kaynaklarını kadınlarımız işletmiştir. Çift süren, tarlayı eken, kağnısı ve kucağındaki yavrusu ile yağmur demeyip, kış demeyip cephenin ihtiyaçlarını taşıyan hep onlar, hep o yüce, o fedakâr, o ilahi Anadolu kadını olmuştur. Bundan ötürü hepimiz bu büyük ruhlu ve büyük duygulu kadınlarımızı, şükranla ve minnetle sonsuza kadar aziz ve kutsal bilelim.”

1924’de Cumhuriyet’in ilk kadın cemiyeti Türk Kadınlar Birliği kurulmuştur. Bu dernek kadınların siyasal hakları için çalışan ilk dernektir. Bu cemiyet kadınlara seçme ve seçilme hakkı verilmesi için çalışmıştır. Türk kadınlar birliği daha sonra 1935 yılında kadınların siyasal haklarını kazanmasıyla amacına ulaştığını ileri sürerek kendini feshetmiştir. 30 Nisan 1930 ‘da belediye seçimlerinde seçmen olma hakkı 26 Ekim 1933’te muhtar seçme ve köy ihtiyar heyetine seçilme hakkı 5 Aralık 1934’te milletvekili seçme ve seçilme hakkı verilmiştir. 1935 yılında kadınların seçme ve seçilme hakkını ilk kez kullandığı seçimler yapılmış, TBMM’ne 18 kadın milletvekili seçilmiştir. Atatürk, toplumun bir parçası olan kadınların her alanda ileri bir seviyede olmasını arzu etmiştir. Atatürk’ün yapmış olduğu girişimler neticesinde, Türk kadınlarının iktisadi ve siyasal yaşama katılımlarının sağlanabilmesi açısından yapılan değişiklerle kadınlara seçme ve seçilme hakları verilmiştir. Böylece Türk kadını layık olduğu değere kavuşmuştur. Kadınlara tanınan bu hakların o yıllarda birçok Avrupa devletlerinde olmayışı, Atatürk’ün ve Türk halkının kadın haklarına verdiği değer ve önemi en güzel şekilde ortaya koymaktadır.

Çağdaşlaşma yolunda Türk kadınına iki türlü görev düşmektedir. Biri, kendi haklarını kullanmayı en iyi şekilde bilmesi ve kullanmasıdır. Diğeri ise bunları bilmeyenleri aydınlatmalı, bilgilendirerek haklarını kullanmalarını sağlamaktır.

Kadınların sosyal hayatta geldikleri duruma bakacak olursak eğer 81 yıl önce kazanılmış olan seçme ve seçilme hakkı halen kâğıt üzerinde kalmış uygulamada ise kadın; eşinin seçtiğini seçmiş, kendisi ise seçilememiştir. Bu tüm TÜRK toplumunun acı bir kaybıdır. Türk kadınları, erkeklerinin bulunduğu her yerde uyanık ve etkin olmalıdır.1935’te bile TBMM’de 18 kadın milletvekili bulunurken 2015 yılı seçimlerinde bu sayı ancak 76 olmuştur. Türk kadını kendisine sunulan hakları, Kurtuluş Savaşı’ndaki başarısını ve gücünü unutmuştur. Dikkati başka yönlere çekilerek pasif hale getirilen Türk kadını dikkatini Haklarına, Hürriyetine, Vatanına, Bayrağına, Ülkenin Geleceğine, Dinine, Kültürüne, Temel Değerlerine, Atatürk’e sahip çıkmaya vermelidir. Kadınlarımızın kendi kaderi ile beraber ülke kaderinde de söz sahibi olmaları seçme ve seçilme haklarını layıkıyla kullanmaları ile mümkün olacaktır. Türk kadınına seçme ve seçilme hakkının verilişinin 81. Yılını kutlarken, Mustafa Kemal Atatürk ve fikir arkadaşlarını saygıyla anıyor Türk kadınları olarak temel değerlerimizi korumaya kararlı olduğumuzu bir kez daha yineliyoruz.

Unutulmamalıdır ki; gerçek demokrasi eşit temsille olur. Kadınların yönetimde eksik temsili sadece kadınların değil, demokrasinin sorunudur. Kadının insan haklarının eksiksiz yaşama geçmesi ve toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması, mecliste ve tüm karar mekanizmalarında EŞİT TEMSİL ve EŞİT KATILIM ile mümkündür. 

Türk kadınının seçme ve seçilme hakkının kazanıldığı günün yıl dönümünde herkesi bu doğrultuda mücadeleye çağırıyoruz.  

                                                                                          KAYSERİ BAROSU